 |
Gent
Gent (in het Frans Gand) is de hoofdstad van de
Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De stad is gelegen aan de Schelde en (o.a.)
het kanaal van Gent naar Terneuzen. De naam Gent is vermoedelijk ontstaan uit
het Keltische Ganda dat monding of samenvloeiing betekent. In de Middeleeuwen
was Gent een der belangrijkste steden van Europa (in 1350 ca. 56.000 inwoners)
dank zij de lakenindustrie. Vanaf 1584 (herovering door de Spanjaarden) begon
echter een economische teruggang. De stad vroeg in 1580 toestemming om haar
munthuis te mogen heropenen welke toestemming op 4 januari 1581 door Philips II
werd verleend. De akte werd pas 13 februari 1581 bekrachtigd vanwege bezwaren
van de stad Brugge die blijkbaar toch werden opgelost. Jan Gijsbertsz. werd
aangesteld als muntmeester, Jacques Weyns als stempelsnijder, Jacques van de
Vivere als waardijn en Adolf Hallinck als essayeur.
Toestemming van Philips II - "Philips, etc.. Alsoe wy by andere onse oepene
brieven in date vanden vierden dach van januario lestleden hebben geoctroyeert
geconsenteert, ende geaccordeert die schepenen van beede debancken ende beede de
Dekenen onser stede Van Ghendt te moegen erigeren ende oprechten vuyt onsen naem
als grave van Vlaenderen, een munte van goute ende selvere ende andere alloye
bynnen onser voir- seide stede van Ghendt ende die te doen regieren by sulcke
officieren endemeester vander munten, luyden van eeren ende gequalifficeert,
diezy daertoe souden willen kiesen ende denomineren". (Archief van de stad Gent,
n° 1393 inventaris van charters).
| MUNTMEESTERS: |
VAN - TOT: |
| Jan Gijsbertsz. | 1581 - 1584 |
Jan Gijsbertsz. was eerst Vlaams muntmeester te
Gent en later voor de stad. Hij is later ook muntmeester geweest te Gorinchem
(ca.1586).
Munten van Gent op naam van Philips II (1581)
De stad Gent kreeg in 1581 toestemming om hun munt
te heropenen om munten te gaan slaan op naam van Philips II. Deze munten hebben
echter het devies PACE ET IUSTITIA zoals ook op de Statenmunten voorkomt. Op de
koperen munten komen de naam en de titels van Philips II niet voor.
GEN.1: 6 mijten.(GIL.8/9)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel.
TEKST: VI GHENT 1581 dit betekent: 6 mijten (=duit of sesken) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond Bourgondisch wapenschild met versiering aan de rand.
TEKST: PACE. ET IVSTITIA. (of variant), dit betekent: vrede en gerechtigheid.
|
Jan Gijsbertsz.
1581
Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A:
* VI
* GHENT * 1581
KZ: a: .
PACE . ET . IVSTITIA .
Info:
Variant Aa (1581), Nationale Numismatische
Collectie DNB
1581 diverse (particuliere) collecties
Voorschrift 76 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 3,24 gram per stuk.
De 6 mijten of zeskens werden geslagen van 15 juli t/m 16 augustus 1581. Vermunt
is 169 mark en 2 ons koper wat een oplage geeft van ca. 12.863 stuks.
GEN.2: 12 mijten.(GIL.6)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel.
TEKST: XII GHENT 1581 dit betekent: 12 mijten (=oord of twaalfaert) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond Bourgondisch wapenschild versiert met de keten van de orde van het gulden vlies.
TEKST: PACE. ET. .IVSTITIA. (of variant), dit betekent: vrede en gerechtigheid.
 |
Jan Gijsbertsz.
1581
Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A:
* XII
* GHENT * 1581
KZ: a: .
PACE . ET . - . IVSTITIA .
Info:
Variant Aa (1581),
Nationale Numismatische Collectie DNB.
1581 diverse (particuliere) collecties
Voorschrift: Eodem die 25 julij 1581 wierdt ooek Jan Ghysbrecbts muntmeester,
gelast de twaelffraerts of oortgens te munten van xxxvii of xxxviii int marck (ca.
6,48 gram per stuk) op den voet alsmen useert in de munte tAntwerpen.
Deze 12 mijten of twaelfaers werden geslagen in twee oplagen. De eerste
oplage is geslagen van 20 juni t/m begin oktober 1581 toen Philips II nog was
erkend als landsheer.
De tekst op dit type is GHENT boven de leeuw.
Voor dit type is 4741 mark koper vermunt wat een oplage geeft van ca. 180.158
stuks. De tweede oplage is geslagen van 16 december 1581 t/m 24 januari 1582
toen François-Hercule de Valois, hertog van Alençon
en Anjou als nieuwe landsheer was erkend. De tekst op dit type
staat onder de leeuw.
Voor dit type is 593 mark en 7 ons koper vermunt wat een oplage geeft van ca.
22.567 stuks.
De muntperiode onder Frans van Anjou 1581-1583
In 1580 werd het wel duidelijk dat Philips II niets
wilde weten van een meer gematigde aanpak in de Nederlanden. De diverse Staten
in de Nederlanden verklaarden Philips II vervallen van zijn rechten en gingen op
zoek naar een nieuwe landsheer. Een staat zonder vorst was namelijk in die tijd
nog ondenkbaar. Vooral op aandringen van Willem van Oranje werd op 9 september
1580 een verdrag gesloten met François-Hercule de Valois, hertog van Alençon
en Anjou en broer van de Franse koning Hendrik III. Nadat ook de Staten van
Vlaanderen Philips II in 1581 hadden afgezworen werd Frans van Anjou als graaf
van Vlaanderen erkend. Ook de stad Gent plaatste nu vanaf eind 1581 het wapen van
Frans van Anjou op haar koperen munten al ging dit niet van harte. Het
muntpersoneel werd op 25 november 1581 ontslagen van hun eed aan koning Philips
II. In 1583 vertrok Anjou al weer
naar Frankrijk omdat hij totaal ongeschikt bleek om de problemen in de
Nederlanden op te lossen en een mislukte poging had gedaan om Antwerpen te
bezetten teneinde zijn macht te vergroten.
GEN.3: 4 mijten.(GIL.22)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links.
TEKST: IIII GHENT 1582 dit betekent: 4 mijten (dubbele korte) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild van Vlaanderen/Alençon, versierd met lelies.
TEKST: .NISI. DNS .FRVSTRA (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1582
Info:
1582
Voorschrift 114 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 2,16 gram per stuk.
Van deze 'croonen van vier mythen' is 63 mark koper vermunt wat een oplage geeft
van ca. 7.182 stuks.
GEN.4: 6 mijten.(GIL.10)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel.
TEKST: VI GHENT 1581 dit betekent: 6 mijten (=duit of sesken) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild van Vlaanderen/Alençon tussen twee letters F (waarschijnlijk de F van Frans (van Anjou)).
TEKST: .NISI. DNS. FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1581
Info:
1581 diverse (particuliere) collecties
Voorschrift 76 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 3,24 gram per stuk.
Deze 6 mijten of zeskens werden geslagen van 10 oktober t/m 12 december 1581.
Vermunt is 2086 mark en 1 ons koper wat een oplage geeft van ca. 158.546 stuks.
GEN.5: 6 mijten.(GIL.21)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel, tussen zijn poten het tot twee cijfers afgekorte jaartal 1582.
TEKST: VI MYTEN GHENT dit betekent: 6 mijten (=duit of sesken) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild van Vlaanderen/Alençon tussen twee letters F (waarschijnlijk de F van Frans (van Anjou)).
TEKST: .NISI. DNS. FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1582
Info:
1582 diverse (particuliere) collecties
Voorschrift 76 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 3,24 gram per stuk.
Voor het aanmaken van deze 6 mijten of zeskens is 429 mark koper vermunt wat een
oplage geeft van ca. 32.604 stuks.
GEN.6: 6 mijten.(GIL.34)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel.
TEKST: . VI . GHENT . 1583 dit betekent: 6 mijten (=duit of sesken) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild van Vlaanderen/Alençon welke is versierd met de keten van de orden van St. Michiel.
TEKST: NISI. DNS. FRVSTRA (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1583
Info:
1583
Voorschrift 76 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 3,24 gram per stuk.
Voor het aanmaken van deze 6 mijten of zeskens is van 25 juli t/m eind september
1583 voor 19 mark en 6 ons aan koper vermunt wat een oplage geeft van ca. 1.501 stuks.
GEN.7: 12 mijten.(GIL.20/32)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel, tussen zijn poten het tot twee cijfers afgekorte jaartal.
TEKST:
XII 
MYTEN
GHENT dit betekent: 12 mijten
(=oord of twaalfaert) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild van Vlaanderen/Alençon versiert met de keten van de orde van St. Michiel.
TEKST: .NISI. DNS. .FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1582
1583
Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A: 
XII
MYTEN 
GHENT
KZ: a: .NISI.DNS. - .FRVSTRA.
Info:
Variant Aa
(1582), Nationale Numismatische Collectie DNB.
Variant Aa (1583), particuliere collectie.
1582 diverse (particuliere) collecties
1583 diverse (particuliere) collecties
Voorschrift 38 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 6,48 gram per stuk.
Voor het aanmaken van de 12 mijten of twaelfaers met het jaartal 1582 is 3502 mark
koper vermunt wat een oplage geeft van ca. 133.076 stuks.
Voor het aanmaken van de 12 mijten of twaelfaers met het jaartal 1583 is van 4 mei
t/m 4 oktober 1583 voor 2764 mark aan koper vermunt wat een oplage geeft van ca.
105.032 stuks.
Zelfstandige munt van Gent (1583-1584)
Na het vertrek van Frans van Anjou verklaarden Brugge
en Gent zich zelfstandig. Te Gent werden nu munten geslagen met een eigen
wapenschild. In 1584 begonnen echter de heroveringen van Parma waarbij ook de
stad Gent weer onder Spaans gezag werd gebracht. Na de herovering werd het
munthuis te Gent definitief gesloten.
GEN.8: 4 mijten.(GIL.41)
VOORZIJDE: Grote gekroonde letter G van Gent.
TEKST: . GHENT . 1584 .
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met een klauwende leeuw naar links, aan weerszijden van het wapen 4 M (4 mijten of dubbele korte).
TEKST: .NISI. DNS. FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1584
Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A: .GHENT. 1584.
KZ: a: .NISI. DNS. FRVSTRA.
Info:
Variant Aa (1584), particuliere collectie.
1584 diverse (particuliere) collecties
Voorschrift 114 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 2,16 gram per stuk.
Deze 'croonen van 4 mijthen' werden geslagen van eind februari t/m 2 juni 1584.
Vermunt is 278 mark koper wat een oplage geeft van ca. 31.692 stuks.
GEN.9: 6 mijten.(GIL.35)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel, tussen zijn poten het tot twee cijfers afgekorte jaartal 1583.
TEKST: VI MYTEN GHENT dit betekent: 6 mijten (=duit of sesken) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild tussen twee gekroonde letters G (van Gent). In het wapenschild een schuine balk waarin de letters .S.P.Q.G (senatus populus que Gandensis - senaat en volk van Gent).
TEKST: .NISI. DNS. FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1583
Info:
1583
Voorschrift 76 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 3,24 gram per stuk.
Deze 6 mijten of zeskens werden geslagen van 1 t/m 30 december 1583. Vermunt is
138 mark en 4 ons koper wat een oplage geeft van ca. 10.526 stuks samen met de
gigots van het volgende type.
GEN.10: 6 mijten.(GIL.36)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel.
TEKST: VI GHENT 1583 dit betekent: 6 mijten (=duit of sesken) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild tussen twee gekroonde letters G (van Gent). In het wapenschild een schuine balk waarin de letters .S.P.Q.G (senatus populus que Gandensis - senaat en volk van Gent).
TEKST: NISI. DNS. FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1583
1584
Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A: (rozet) VI
(rozet) GHENT (rozet) 1583 of 1584
KZ: a: .NISI. DNS. FRVSTRA.
Info:
Variant Aa (1583), particuliere collectie.
Variant Aa (1584), Nationale Numismatische Collectie DNB.
1583 diverse (particuliere) collecties
1584 Nationale Numismatische Collectie DNB
Voorschrift 76 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 3,24 gram per stuk.
De 6 mijten of zeskens met het jaartal 1583 werden geslagen van 1 t/m 30 december
1583. Vermunt is 138 mark en 4 ons koper wat een oplage geeft van ca. 10.526
stuks samen met de gigots van het vorige type.
De 6 mijten of zeskens met het jaartal 1584 werden geslagen van 8 januari t/m 30
juli 1584. Vermunt is 120 mark en 4 ons koper wat een oplage geeft van ca. 9.158
stuks.
GEN.11: 12 mijten.(GIL.33/39)
VOORZIJDE: Klauwende leeuw naar links binnen een binnen cirkel, tussen zijn poten het tot twee cijfers afgekorte jaartal.
TEKST: XII MYTEN GHENT dit betekent: 12 mijten (=oord of twaalfaert) van Gent.
KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met versierde rand, in het wapenschild een schuine balk waarin de letters .S.P.Q.G (senatus populus que Gandensis - senaat en volk van Gent).
TEKST: NISI. DNS. .FRVSTRA. (of variant), dit betekent: indien de Heer niet met ons is, is alles tevergeefs.
 |
Jan Gijsbertsz.
1583
1584
Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A: (rozet) XII
(rozet) MYTEN (rozet) GHENT
KZ: a: .NISI.DNS. - .FRVSTRA.
Info:
Variant Aa (1583), particuliere collectie.
1583 diverse (particuliere) collecties
1584
Voorschrift 38 stuks uit een mark, dit geeft een
gewicht van ca. 6,48 gram per stuk.
De 12 mijten of twaelfaers met het jaartal 1583 werden
geslagen van 1 t/m 30 december 1583. Vermunt is 1481 mark en 4 ons koper wat een
oplage geeft van ca. 56.297 stuks.
De 12 mijten of twaelfaers met het jaartal 1584 werden geslagen van 14 februari
t/m 14 juli 1584. Vermunt is 1144 mark koper wat een oplage geeft van ca. 43.472
stuks.
Literatuur:
Algemene informatie en slagaantallen overgenomen
uit:
L. Deschamps de Pas - Les monnaies de Flandre pendant la periode des
troubles des Pays-Bas (1577-1584), RBN 1878.
CH. Gilleman - Le dernier atelier monetaire de Gand (1581 a 1584), RBN 1931.
A. Haeck - De munten van de graven van Vlaanderen
(1556-1754), Numismatic Pocket 27.
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}