De hagemunt van Gronsveld¹

Het voormalige graafschap Gronsveld is gelegen aan de rechteroever van de Maas in de gemeente Eijsden, een paar kilometer boven Maastricht. Het vormde samen met Houthem en enkele naburige gehuchten een kleine staat in de staat. Gronsveld werd op 24 juni 1498 verheven tot vrije heerlijkheid door keizer Maximiliaan. In 1588 kreeg het van keizer Rudolph II (1576-1612) de status van graafschap. De baron van Gronsveld was toen Josse de Bronckhorst (1563-1588) en deze werd zo de eerste graaf. Gronsveld is in het bezit geweest van verschillende adellijke families. In 1444 verkreeg Dirk II van Bronckhorst-Batenburg het graafschap door een erfenis. Na zijn dood erfde zijn oudste zoon Gijsbert Batenburg en Anholt en zijn tweede zoon Hendrik kreeg Gronsveld. De Gelderse bannerheerlijkheid Batenburg was al sinds 1315 in het bezit van de familie Bronckhorst. Verschillende leden uit het geslacht Bronckhorst hebben aldaar ook munten geslagen (zie bij Batenburg). Gronsveld is later nog in handen geweest van enkele andere families, namelijk: familie van Thorring-Iettenbach, familie d'Arberg en de familie van Torring.

De zeer omvangrijke muntslag te Gronsveld beslaat een periode van ruim 300 jaar. Hoewel de meeste kleine graafschapjes hun muntslag rond 1495 allemaal hadden gestaakt heeft Gronsveld (en Reckheim) nog doorgemunt tot aan het begin van de 18e eeuw. De muntslag begint onder Jan II van Gronsveld (1375-1386) en begint na Dirk I van Bronckhorst-Batenburg omvangrijker te worden. Onder hem worden er kopieen geslagen van munten van Philips de Schone en Jan van Heinsberg. Zijn tweede zoon, Hendrik van Bronckhorst-Batenburg (1451-1496), zet de muntslag voort. Zijn opvolger Dirk II staakt grotendeels de muntslag, van zijn regeringsperiode (1493-1508) is er alleen een 4 mijtstuk bekend. De muntslag wordt weer intensief op gang gebracht door Jan II van Bronckhorst-Batenburg (1508-1559). Hij laat verschillende types munten slaan, allen imitaties van elders in omloop zijnde munten. De minderjarige Josse van Bronckhorst-Batenburg (1563-1588) volgt zijn vader Willem van Bronckhorst-Batenburg (1559-1563) op. Van hem zijn geen munten bekend, waarschijnlijk omdat in die tijd diverse ordonnanties verschijnen die de munten van Gronsveld verbieden. Zijn opvolger Jan II (1588-1617) krijgt bij de Westfaalse kreitz voor elkaar dat zijn muntrecht erkend werd. Onder hem zijn toen weer de eerste Gronsveldse munten verschenen waaronder liards (oorden). Ook zijn opvolgers hebben daarna aanzienlijke aantallen gigots (duiten) en liards (oorden) geslagen naar het voorbeeld van de zuidelijke Nederlanden en de republiek. De muntslag werd in 1719 definitief gestopt.

Gronsveld blijft tot 1719 in het bezit van de familie van Bronckhorst. In dat jaar overlijdt Jan-Frans van Bronckhorst en laat het hele graafschap na aan zijn tweede vrouw, Marie-Anna de Torring-Ietenbach. Marie-Anna hertrouwd met Claude Nicolas, graaf d'Arberg en Valengin. Na kort in het bezit te zijn geweest van de familie d'Arberg komt Gronsveld in het bezit van de familie Torring. Dit is echter ook van korte duur want August-Joseph van Torring wordt in 1794 door Frankrijk onteigend en verliest het graafschap aan Frankrijk.

Munthuis

De munten van Gronsveld werden geslagen in het graafschap zelf op het kasteel Gronsveld. Een hoeve in de buurt had nog lange tijd daarna de naam Muntenhof. Ook werden enige tijd de gouden en zilveren munten geslagen door de muntmeesters van de graaf van Stolberg en de aartsbisschop van Keulen. Gronsveld was de naaste buur van Reckheim waar ook diverse bedrieglijke imitaties werden geslagen van o.a. duiten. Vanwege overeenkomst in bepaalde types gaat o.a. J.P.J.A.M. van Daalen er van uit dat er een samenwerking is geweest met Reckheim bij het slaan van duiten². De samenwerking kan bestaan hebben uit het gezamenlijk samenstellen van stempels en het gebruik maken van dezelfde stempelsnijder.

Informatie uit een proces

Gedurende het proces te Groningen tegen ene Dirk Hamer³ kwamen er van de graaf van Gronsveld en Reckheim getuigenverklaringen binnen waarin werd verklaard dat de munten door hun muntmeesters waren geslagen en niet door Dirk Hamer zelf. De graaf van Reckheim verklaarde tevens dat de stempels van de duiten gesneden waren door de stempelsnijder van de vorst-bisschop van Luik. Mogelijk heeft deze ook stempels voor Gronsveld gemaakt. De duiten van het TRANS MOSA type kunnen hier een voorbeeld van zijn. TRANS MOSA AR is dan Reckheim (trans Mosa ad Reckheim) en TRANS MOSA AGR is dan Gronsveld (trans Mosa ad Gronsveld).

Van 22 oktober 1619 tot 7 april 1622 hebben de broers Caspar en Peter Franssen duiten geslagen. De graaf van Gronsveld ontving aan sleeschat 464 gulden 18 1/2 stuiver. Van 8 april 1622 tot 14 september werkten Linnard Francken en zijn zonen Bernard en Philips in het muntatelier. Hun productie bracht aan sleeschat 154 gulden 14 1/2 stuiver op.⁷ In 1692 werkte volgens de Staten-Generaal een Jood op het kasteel van Gronsveld welke wekelijks voor duizend pond aan slechte duiten zou slaan. Deze werden vervolgens in vaatjes via de Maas naar Holland vervoerd.⁹

GRONS.1: liard (oord).^{(Lucas 50 - PW 9108)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van de graaf naar links.

TEKST: IOES.COMES.D.BRONCHORST (of variant) en jaartal onder het borstbeeld. De tekst is voluit: Ioes comes de Bronckhorst, en betekent: Jan, graaf van Bronckhorst (de tekst gaat verder op de keerzijde).

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO (of variant). Dit is voluit: in Gronsvelt baron de Batenburg, en betekent: in Gronsveld, baron van Batenburg.
 

Muntmeester: Herman Leibert.

    1614 R³


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: .IOES.COMES.D.BRONCHORST


KZ: a: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO
 

Info:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
3: Wapen van Gronsveld (drie bollen).

Het jaartal 1614 op deze munt is opmerkelijk omdat pas in 1615 door de Nederrijns-Westfaalse Kreits het muntrecht van Gronsveld werd erkend.⁶ De munt is daarom mogelijk in 1615 geslagen door muntmeester Herman Leibert met een geantedateerd jaartal.



GRONS.2: liard (oord).^{(Lucas 51-63 - PW 9105-9107)}

VOORZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: IOES.COMES.D.BRONCHORST.ET (of variant). Dit is voluit: Ioes comes de Bronckhorst et, en betekent: Jan, graaf van Bronckhorst en (de tekst gaat verder op de keerzijde).

KEERZIJDE: Drie wapenschildjes met daarboven een kroon en tussen de twee bovenste schildjes een klimmende leeuw of dubbelkoppige adelaar.

TEKST: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO.ET.R. (of variant). Dit is voluit: in Gronsvelt baron de Batenburg et Rimburg, en betekent: in Gronsveld, baron van Batenburg en Rimburg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  S
    1649 R²


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IOES.COMES.D.BRONCHORST.ET
    B: IOES.COMES.D.BRONCHORST.ET
    C: (Rozetje) IOES.D.BRONCHORST.COMES
    D: (Rozetje) IOES.COMES.D.BRONCHORST.ET
    E: IOES.COMES.D.BRONSCHORST.B.
    F: ...ONCKHORS.ET.COMES.GR.
    G: IOES.COMES.D.BRONCHO.ET
    H: IOES.COMES.D.BRONCHORT
 

 
KZ: a: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO.ET.R.
    b: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO.
    c: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO.R
    d: IN.GRONSVELT.BARO.D.BATO.E
    e: IN.GRONSVELT.LIB.BARO.IN.BAT
    f: BARO.D.BATO.ET.R.IN.GRONSVELT
    g: BARO.D.BATO.ET.IN.GRONSVELT.
    h: ...BARO.D.BATO.ET.GRONSV


        De wapenschildjes op de keerzijde en de figuur daartussen kunnen zijn:

        Een A is een klimmende leeuw (wapen van Bronckhorst) naar rechts.
        Een B is een klimmende leeuw (wapen van Bronckhorst) naar links.
        Een C zijn de 3 bollen van Gronsveld.
        Een D is een tweekoppige adelaar.
        Een E is een leeuw naar links op gestreepte achtergrond.

       
    I  : A (A) C
            A

    II : A (D) C
            A

    III: A (D) B
            C

    IV : A (D) C
            B

    V  : B (D) C
            B

    VI : A (D) C
            E


Info:

Variant A1bII (ZJ), particuliere collectie.
Variant A2aIV (ZJ), particuliere collectie.
Variant C1eI (ZJ), particuliere collectie.
Variant D1aIV (ZJ), particuliere collectie.
Variant G1aIV (ZJ), particuliere collectie.
Variant ?1dVI (ZJ), afbeelding de Beeldenaar mei/juni 2006 blz.131.
Variant H4?I/II (ZJ), particuliere collectie.

Wapen 1:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar rechts).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
3: Wapen van Gronsveld (drie bollen).

Wapen 2:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
3: Voor Gronsveld onbekend wapen met drie lelies.

W. van den Nieuwenhof⁵ beschreef een variant met in het hartschild 3 lelies i.p.v. 3 bollen en de leeuwen naar links gewend (wapen 2). Deze variant is ook al eens beschreven door Neumann (plaat XIV - 12412). Recent is een exemplaar gevonden door een detector amateur, zie hier de afbeelding. Dit type komt voor met tekst welke door de kroon wordt onderbroken maar ook met tekst welke boven de kroon doorloopt.



GRONS.3: Gigot (duit).^{(Lucas 64-67 - PW 9101/9102)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van de graaf naar links of rechts, onder het borstbeeld een rozet.

TEKST: IOES.COMES.D.BRON.ET.I (of variant). Dit is voluit: Ioes comes de Bronckhorst et, en betekent: Jan, graaf van Bronckhorst en (de tekst gaat verder op de keerzijde).

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: IN.GRON(  )....R D.BE... (of variant). Dit is voluit: in Gronsvelt baron de Batenburg, en betekent: in Gronsveld, baron van Batenburg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R²


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: (rozet).IOES.COMES.D.BRON.E
    B: (rozet) IOES.COMES.D.BRON.ET.I
    C: .IOES.COMES.D.BRONC.ET

    1: Borstbeeld van de graaf naar rechts.
    2: Borstbeeld van de graaf naar links.


KZ: a: IN.GRON.BARO.D.BAT
    b: IN.GRON.BAR.D BE...
    c: IN.GRON(.BAR.DB.)ET.B
    d: GRON.BA(...)BA.E.R

Info:

Variant A1?I (ZJ), afbeelding de Beeldenaar juli/augustus 2005 blz.174.
Variant B1d2 (ZJ), afbeelding de Beeldenaar juli/augustus 2005 blz.174.
Variant B1cI (ZJ), particuliere collectie.
Variant B1dII (ZJ), particuliere collectie.
Variant C2aII (ZJ), particuliere collectie.

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
3: Wapen van Gronsveld (drie bollen).

Dankzij een reeks artikelen van de heer W. van den Nieuwenhof in het blad de Beeldenaar is iets meer informatie te geven over de tekst en wapens op dit type munt⁵.

 

GRONS.3B: Gigot (duit).^{(Lucas 117 var - PW -)}

VOORZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: Onleesbaar.

KEERZIJDE: Drie wapenschildjes geplaatst naast en onder een kruisvorm welke op het Luikse perron moet lijken, daarboven een op een bonnet gelijkende kroon.

TEKST: Geen tekst, alleen een parelcirkel.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R⁴


Info:

ZJ: particuliere collectie.

Een nieuw type gigot (duit) van Gronsveld, aangemeld in november 2013. Dit type gigot imiteert de gigots van Luik (type LUI.51) geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook Reckheim heeft dit type nagemaakt (REC.12) maar voor Gronsveld was dit type nog onbekend.  Gewicht 1,82 gram, diameter 18,4 - 19,6 mm.

GRONS.3C: Gigot (duit).^{(Lucas 119 - PW -)}

VOORZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: Onleesbaar.

KEERZIJDE: Drie wapenschildjes geplaatst naast en onder een kruisvorm welke op het Luikse perron moet lijken, daarboven een op een bonnet gelijkende kroon.

TEKST: Geen tekst, alleen een parelcirkel.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R⁴


Info:

ZJ: particuliere collectie.

Ook dit type gigot imiteert de gigots van Luik (type LUI.51) geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook Reckheim heeft dit type nagemaakt (REC.12). Gewicht 1,37 gram, diameter 19 mm.



GRONS.4: liard (oord).^{(Lucas 79-86 - PW 9115)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van keizer Ferdinand III naar links

TEKST: FERDINANDVS.III.RO. (of variant). Dit is voluit: Ferdinand III romani, en betekent: Ferdinand III, rooms (keizer).

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: IVSTV(S).DE.GRO.B. (of variant). Dit is voluit: Iustus de Gronsvelt Bronckhorst, en betekent: Joost van Gronsveld-Bronckhorst.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FERDINANDVS.III.RO.
    B: FERDINANDVS.III:ROM:IMP
    C: FERDINANDVS.III.D.G.IMP.R
    D: FERDI...O.DEO.MAR.ET...
    E: FERDINANDVS.III.D.G.RO.IM
    F: FERDI.......ROM.I.



KZ: a: IVSTV(S).DE.GRO.B
    b: IVSTVS.MA.CO.GRO
    c: IVSTVS.MA.CO.DE.GRO.BA.
    d: IVS...D.EO...
    e: IVSTVS.MA.CO.IN.GRON.BR.E
    f: IVST...(M)A.CO.DE.GRONS...
    g: FERD:DVS.....NO
    h: IVSTVS....CO.BR.E

Info:

Variant AcI (ZJ), particuliere collectie.
Variant (E)(h)IIII (ZJ), particuliere collectie.
Variant FcI (ZJ), particuliere collectie.
Variant ??? (ZJ), particuliere collectie.
 

1 en 4: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
2 en 3: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
5: Wapen van Gronsveld (drie bollen).

Deze liards zijn imitaties van de liards zoals die te Luik werden geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook te Reckheim werd dit type nagebootst. Er komen Gronsveldse overslagen voor op echte Luikse liards, zie HIER een voorbeeld en een ander voorbeeld HIER op een liard van Stavelot, type STA.3. Zij komen ook voor als overslag op liards van Reckheim, zie HIER een tot in detail bestudeerd exemplaar (met dank aan een bevriende verzamelaar). Te Gronsveld is dit type ook geslagen over een ander Gronsvelds type namelijk GRONS.8. Een voorzichtige conclusie is dat het type GRONS.8 dan ouder is dan type GRONS.4. Zie HIER de details van dit exemplaar (met dank aan dezelfde bevriende verzamelaar)



GRONS.5: liard.^{(Lucas 87/88 - PW 9116)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van keizer Ferdinand III naar links

TEKST: FERDINANDVS.III.D.G.IMP.R (of variant). Dit is voluit: Ferdinand III Dei gratia imperator romanorum, en 
betekent: Ferdinand III, bij Gods gratie rooms keizer.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met meerdere kwartieren.

TEKST: IVSTVS.MA.CO.IN.GRON.BR.E (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximilianus comes in Gronsvelt et Bronchorst, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld en Bronckhorst.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  R
    1640 R²
    1649 R³

Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FERDINANDVS.III.D.G.IMP.R
    B: FERDINANDVS.III.D.G.ROM


KZ: a: IVSTVS.MA.CO.DE.GRON.BR.E( )


Info:

Variant Ca (zj), particuliere collectie.

ZJ particuliere collectie
1640 PW 9116
1649 de Beeldenaar januari/februari 2006 blz.39

1: Leeuw van Bronckhorst.
2: Andrieskruis met de droogscheerders scharen van Batenburg.
3: Roos van Eberstein.
4: Everzwijn van Eberstein.
5: Drie bollen van Gronsveld.

Deze liards zijn imitaties van de liards zoals die te Luik werden geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook te Reckheim werd dit type nagebootst.



GRONS.6: liard.^{(Lucas 89-91 - PW 9117)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van keizer Ferdinand III naar rechts.

TEKST: FERDINANDVS.ROMANORVM.IMP (of variant). Dit is voluit: Ferdinandus romanorum imperator, en betekent: Ferdinand rooms keizer.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met meerdere kwartieren.

TEKST: IVSTVS.MAXI.CO.DE.GRON.B (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximilianus comes de Gronsvelt Bronckhorst, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld en Bronckhorst.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FERDINANDVS.ROMANORVM.IMP
    B: FERD.III.D.G.ROMA.IMP.SEMP.
    C: FERDINA...... ROMA.IM
    D: FERDINANDVS.D.G.ROM.IMP ( )



KZ: a: IVSTVS.MAXI.CO.DE.GRON.B
    b: ...EDINANDVS.ROMANORVM.IMP
    c: IVSTVS.MA.CO.DE.GRON.BR.R

    I  : Wapenschild heeft 4 kwartieren (wapen I).
    II : Wapenschild heeft een veeltal kwartieren (wapen II).
    III: Wapenschild heeft 6 kwartieren.
    IV : Wapenschild heeft 5 kwartieren.



Info:

Variant ??III (ZJ), afbeelding de Beeldenaar januari/februari 2006 blz.40.
Variant CcIV (ZJ), particuliere collectie.
Variant DcII (ZJ), particuliere collectie.

Wapen I:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).

Wapen II:

1: Leeuw van Bronckhorst.
2: Andrieskruis met de droogscheerders scharen van Batenburg.
3: Roos van Eberstein.
4: Everzwijn van Eberstein.
5: Drie bollen van Gronsveld.

Wapen III:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
3: Roos van Eberstein.
5: Drie bollen van Gronsveld.

Wapen IV:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of rechts).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
5: Drie bollen van Gronsveld.

Deze liards zijn imitaties van de liards zoals die te Luik werden geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook te Reckheim werd dit type nagebootst. Het exemplaar hier afgebeeld is overgeslagen op een liard van Reckheim type REC.11.



GRONS.7: liard.^{(Lucas 92-95 - PW 9113/9114)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van graaf Joost Maximiliaan naar rechts.

TEKST: IVSTVS.MAX.CO.DE.GRO.BRO.EBE.E(R) (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximilianus comes de Gronsvelt Bronchorst Eberstein, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld, Bronckhorst en Eberstein.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met meerdere kwartieren.

TEKST: LIBER.BARO.D.BATTB... (of variant). Dit is voluit: liber baronie de Batenburg, en betekent: vrije baronie van Batenburg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IV.MAX.CO.DE.GRO...BRO.ER
    B: IVSTVS.MAX.CO.DE.GRO.BRO.EBE.E(R)
    C: IVSTVS.MA.CO....GRO.BRO.(EDER)


KZ: a: IVST...RO...Z...E (wapen heeft 5 kwartieren)
    b: LIBER.BARO.D.BATTB... (wapen heeft 5 kwartieren)
    c: IVSTVS.MA.CO...DE.GRO (wapen heeft een veelvoud aan kwartieren)

    I : Wapen heeft 5 kwartieren (wapen I).
    II: Wapen heeft een veelvoud aan kwartieren (wapen II).


Info:

Variant ?aI (ZJ), afbeelding de Beeldenaar september/oktober 2005 blz.221.

Wapen I:

1: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
2: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
3: Wapen van Gronsveld (3 bollen).

Wapen II:

1: Leeuw van Bronckhorst.
2: Andrieskruis met de droogscheerders scharen van Batenburg.
3: Roos van Eberstein.
4: Everzwijn van Eberstein.
5: Drie bollen van Gronsveld.



GRONS.7a: liard.^{(Lucas- - PW -)}

VOORZIJDE: Borstbeeld van graaf Joost Maximiliaan naar links.

TEKST: IVS: MAX: CO: DE: GRONS: BRO: (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximiliaan comes de Gronsvelt Bronchorst, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld, Bronckhorst.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: IVS: MAXI: CO: DE: GRO: BR (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximilianus comes de Gronsvelt Bronchorst, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld, Bronckhorst.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IVS:MAXI:CO:DE:GRONS:BRO:

KZ: a: IVST:MAXI:CO:DE:GRO:BR


Info:

Variant Aa (ZJ), particuliere collectie.



GRONS.8: liard.^{(Lucas 96-108 - PW 9119/9120)}

VOORZIJDE: Grote letters BE of EB met daaronder de letter G, boven de letters B en E staat een kroon. De B staat voor Bronckhorst en de E voor Eberstein, de G eronder voor Gronsveld.

TEKST: IVSTVS.MA.CO:DE:GRONS:B (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximilianus comes de Gronsvelt Bronchorst, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld en Bronckhorst.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: LIB.BARO.IN.BATTEM.ET.RI. (of variant). Dit is voluit: liber baronie in Batenburg et Rimbourg, en betekent: vrije baronie van Batenburg en Rimbourg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  R
    1644 R²
    1646 R²


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IVS:MAXI:CO:DE:(B)RON(...)
    B: IVST:MAXI:CO:DE:BRON ET
    C: IVS .MAXI CO DE GR BR
    D: IVS.MAX.CO.DE.GRO.B
    E:
    F: ....MAX.IN.BAT.ET...
    G: .IVS.MAX.C.IN.GRO.BR.RI
    H: IVSTVS:MA:CO:DE:GRONS:R
    I: IVSTVS.(MA)XI.CO....ON.B
    J: IVS.MAX(I).CO.D(E).GRO(NS).(BRO.T)
    K: IVST.MAX...IN.GRO...BR
    L: IVS.MAX(I).CO.D(E).GRO(NS).(BRO.T)
 

KZ: a: LIB....TE:ET.R
    b: LIB:BARO.IN....ET.RIM
    c: LIBER BARO N BATTEMB ET -
    d: LIB.BARO.BATT.ET.RI
    e: IV(.....)I:CO:DE:(B)RO (...)
    f: LIB.BA.IN.BATTO.GR.RIMB
    g: LIBER.BARO.IN.BATTEMB.ET.RI
    h: LIB.BARO.IN.BATTEMB.ET.RI
    i: LIB:BARO:IN:(BATT:ET:RIM)
    j: LIB.BA.I(N).BATT.ET.EB
 

Info:

Variant A?iI (ZJ), particuliere collectie.
Variant A1eI (ZJ), particuliere collectie.
Variant B1hIII (ZJ), particuliere collectie.
Variant ?1?V (ZJ), particuliere collectie.
Variant ?2?IV (ZJ), particuliere collectie.
Variant ?3?IV (ZJ), particuliere collectie.

Wapen 1:

1 en 4: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
2 en 3: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
5: Roos van Eberstein.
6: Wapen van Gronsveld (3 bollen).

Wapen II:

1 en 4: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
2 en 3: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links of naar rechts).
5: Wapen van Gronsveld (3 bollen).

De wapens kunnen van vlak verwisseld voorkomen, zie voorzijde varianten 1 t/m 4. Er zijn verschillen in kroon op de voorzijde. Er komt een grote kroon voor die de binnencirkel en de tekst doorbreekt maar ook een kleine kroon die de tekst en binnencirkel niet doorbreekt. Deze liards zijn imitaties van de liards zoals die te Luik werden geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook te Reckheim werd dit type nagebootst. Het exemplaar met keerzijde tekst variant e is eigenlijk een hybride. Zowel op de voor als keerzijde staat een bijna identieke tekst, waarscijnlijk ontstaan toen het volgende type GRONS.8A in productie kwam.
 

GRONS.8A: liard.^{(Lucas 96-108 - PW 9119/9120)}

VOORZIJDE: Gekroond wapenschild met 4 kwartieren en een hartschild.

TEKST: IVS:MAXI:CO:DE:BRON:E (of variant). Dit is voluit: Iustus Maximilianus comes de Gronsvelt Bronchorst, en betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Gronsveld en Bronckhorst.

KEERZIJDE: Grote letters BE of EB met daaronder de letter G, boven de letters B en E staat een kroon. De B staat voor Bronckhorst en de E voor Eberstein, de G eronder voor Gronsveld.

TEKST: LIB.....BATTE:ET.R (of variant). Dit is voluit: liber baronie in Batenburg et Rimbourg, en betekent: vrije baronie van Batenburg en Rimbourg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IVS:MAXI:CO:DE:BRON:E

KZ: a: LIB...BATTE:ET.R

Info:

Variant A1aI (ZJ), particuliere collectie.

Wapen 1:

1 en 4: Wapen van Batenburg (Andrieskruis met in de vlakken droogscheerders scharen).
2 en 3: Wapen van Bronckhorst (klimmende leeuw naar links).
5: Wapen van Gronsveld (3 bollen).
6: Roos van Eberstein.

Deze liards zijn imitaties van de liards zoals die te Luik werden geslagen op naam van Ferdinand van Beieren (1612-1650). Ook te Reckheim werd dit type nagebootst. Op dit type begint het omschrift op de zijde met het grote gekroonde wapenschild i.p.v. op de zijde met de letters EB.

GRONS.9: liard.^{(Lucas 109-116 - PW 9121/9122)}

VOORZIJDE: Gekroond wapenschild met meerdere kwartieren.

TEKST: IVSTVS...CO.DE.GRO.BR (of variant), dit is voluit: Iustus comes de Gronsvelt Bronchorst, en betekent: Joost, graaf van Gronsveld en Bronckhorst.

KEERZIJDE: Drie wapenschildjes met vuurijzer of vier wapenschildjes, daarboven kroon.

TEKST: ..BER.BARO.(I)N.BATT(E)NB.ET.RI. (of variant), dit is voluit: liber baronie Batenburg en Rimbourg, en betekent: vrije baronie van Batenburg en Rimbourg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  S      1646 R²
    1615 R²     1648 R²
    1637 R²     1649 R²
    1645 R²      1651 R²


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: ...STVS M...CO.DE.GRON...
    B: IVSTVS...CO.DE.GRO.BR
    C: IVSTVS. MAX:(CO DE GRON)E.B.
    D: IVS - MA.CO.BRO.GRO.EBERS
    E: IVS.MA.CO.BRONCHO.EBERS
    F: ...TVS...CO.D.GRO...

KZ: a: (LIB.BARO) IN.BATTEN...
    b: LIBER.BARO.IN.BATTEMB.ET.RI
    c: LIB....BATTEMB.RT.RIM
    d: FER.III D.G.RO.IMP.S.AUG
    e: FER.III.D.G.ROM.IMP...II.RX
    f: LIBER BARO IN BATTEMB RT R

Info:

Variant ?1?I (ZJ), particuliere collectie.
Variant C1bI (ZJ), afbeelding de Beeldenaar september/oktober 2005 blz.221
 

Wapen 1:

1: Leeuw van Bronckhorst.
2: Andrieskruis met de droogscheerders scharen van Batenburg.
3: Roos van Eberstein.
4: Everzwijn van Eberstein.
5: Drie bollen van Gronsveld.
6: Zuiltje van Colonna.
7: Balk van Fenestrange.

Wapen 2:

1: Leeuw van Bronckhorst.
2: Andrieskruis met de droogscheerders scharen van Batenburg.
3: Roos van Eberstein.
4: Everzwijn van Eberstein.
5: Drie bollen van Gronsveld.
6: Zuiltje van Colonna.
7: Balk van Fenestrange.

Imitatie van de liards zoals deze in diverse muntplaatsen werden geslagen op naam van de Spaanse koning Philips IV (1621-1665).


 

GRONS.9A: liard.^{(Lucas 109-116 - PW 9121/9122)}

VOORZIJDE: Drie wapenschildjes rond een roos (rozet) met sterk gestileerd adelaartje, daarboven kroon.

TEKST: IV. MAX. CO. DE. BR......(of variant), dit is voluit: Iustus Maximilianus comes de Bronchorst (rest onleesbaar). Dit betekent: Joost Maximiliaan, graaf van Bronckhorst (etc.).

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met vier kwartieren en een hartschild.

TEKST: LIB. BARO. IN. B......ET. RIMB (of variant), dit is voluit: liber baronus in Batenburgum et Rimbourg, en betekent: vrije baron van Batenburg en Rimbourg.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  R²


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IV. MAX. CO. DE. BR......
 

KZ: a: LIB. BARO. IN. B......ET. RIMB
 

Info:

Variant A1aI (ZJ), particuliere collectie.

Wapen 1:

1: Leeuw van Bronckhorst naar rechts.
2: Andrieskruis met de droogscheerders scharen van Batenburg.
3: (Hartschild) drie bollen van Gronsveld.

Imitatie van de liards zoals deze in diverse muntplaatsen werden geslagen op naam van de Spaanse koning Philips IV (1621-1665). In tegenstelling tot het type GRONS.9 begint de tekst op de zijde met de drie wapentjes en gaat verder op de zijde met het grote wapenschild. Ook heeft dit type niet een wapen met een veelvoud aan kleine kwartieren maar slechts 4 kwartieren met een hartschild. Opvallend is dat in het onderste wapenschildje op de voorzijde een adelaar staat afgebeeld.

GRONS.10: gigot.^{(Lucas 120-122 - PW 9110)}

VOORZIJDE: Een tulpkrans met daarin .IN. GRON CVS. in 3 regels. Dit is voluit: in Gronsveld cusa, en betekent: geslagen in Gronsveld. Onder in de tulpkrans is een klein wapentje van Grons- veld geplaatst.

KEERZIJDE: Gedeeltelijke tulpkrans om een gekroond wapenschild met daarin een klauwende leeuw naar links.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  S
    1633 R²
    1636 R


Voorkomende voorzijde varianten:

VZ: A: .IN / GRON / .CVS / .
    B: . /.IN. / GRON / CVS / .
    C: . /.IN. / GRON. / .CVS
    D: . /.IN. / GRON / .CVS.
    E: .IN / GRON / .CVS / (jaartal)

    1: Met wapenschildje onder in de krans, links, rechts en boven een rozet.
    2: Zonder wapenschildje onder in de krans, links, rechts en boven een rozet.
    3: Zonder wapenschildje onder in de krans, links en rechts twee bollen, boven een rozet.


Info:

Variant ?1 (ZJ), particuliere collectie.
Variant B2 (ZJ), particuliere collectie.
Variant D3 (ZJ), particuliere collectie.



GRONS.11: gigot.^{(Lucas 123/124 - PW 9111)}

VOORZIJDE: Een tulpkrans met daarin GRON ISLA CVS in drie regels en daaronder het jaartal 1646. Dit is voluit: Gronsveld isla cusa, en betekent: geslagen op het eiland Gronsveld. Boven in de tulpkrans is een kleine wapentje van Gronsveld geplaatst.

KEERZIJDE: Gedeeltelijke tulpkrans om een gekroond wapenschild met daarin een klauwende leeuw naar links.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  R
    1646 R



GRONS.12: gigot (duit).^{(PW 9109)}

VOORZIJDE: Een tulpkrans met daarin CO METAT GRON in drie regels. Dit is voluit: Cometatus Gronsveld, en betekent: graafschap Gronsveld. Boven in de tulpkrans is een klein wapentje van Gronsveld geplaatst.

KEERZIJDE: Gedeeltelijke tulpkrans om een gekroond wapenschild met daarin een klauwende leeuw naar links.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voorzijde varianten:

VZ: A: CO / METAT / GRON
    B: CO / METAT / GRON / ..

    1: Wapenschildje van Gronsveld boven in de tulpkrans.
    2: Wapenschildje van Gronsveld onder in de tulpkrans.


Info:

Variant B2 (ZJ), particuliere collectie.



GRONS.13: gigot (duit).^{(PW 9112)}

VOORZIJDE: Een tulpkrans met daarin TRA MOESA .A.GR. (of variant) in drie regels. Dit is voluit: trans Moesa ad Gronsveld, en betekent: over de Maas in Gronsveld. Boven of onder in de tulpkrans is een klein wapentje van Gronsveld geplaatst of geen wapentje.

KEERZIJDE: Gedeeltelijke tulpkrans om een gekroond wapenschild met daarin een klauwende leeuw naar links.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ S


Voorkomende voorzijde varianten:

VZ: A: TRA / MOESA / .A.GR. / ..
    B: .. / TRAN / MOESA / .A.GR. / ..
    C: .. / TRA / MOES / .A.GR. / ..
    D: ooo / TRANS / MOSA. / .B.
    E: TRA / NSMOS / A.GR.
    F: T.RA.N / MOESA / AGR. / ...
    G: TRAN / MOESA / A.GR. / ..
    H: TRA. / NS.MOS / .A.GR. / ..
    I: . / TRAN / MOESA / A.GR. / ..
    J: . / TRAN / MOESA / AGR / ..
    K: .. / TRA / MOESA / .A.GR. / ..
    L: .. / TRAN / MOESA / .A.GR.
    M: .. / TRAN / MOESA / ()A()GR.


    1: Met wapenschildje boven in de tulpkrans.
    2: Met wapenschildje onder in de tulpkrans.
    3: Zonder wapenschildje in de tulpkrans.


Info:

Variant D3 (ZJ), particuliere collectie.
Variant G3 (ZJ), particuliere collectie.
Variant L2 (ZJ), particuliere collectie.
Variant M2 (ZJ), particuliere collectie.

Deze duiten lijken veel op die welke zijn geslagen in Reckheim onder Ferdinand d'Aspremont-Lynden (1636-1665). De exemplaren uit Reckheim eindigen in de derde regel vaak op A.R (wat als ad Reckheim gelezen kan worden).  Exemplaren met een wapenschildje met daar in drie bollen van Gronsveld in de tulpkrans zijn overduidelijk van Gronsveld evenals de exemplaren waarvan de laatste regel eindigt met A.GR (wat als ad Gronsvelt gelezen kan worden). Niet iedereen is het eens over de toewijzing van dit type aan zowel Reckheim als Gronsveld. Interessant is daarom een vermelding in een rekening van een betaling aan een knecht welke muntijzers in Rekem moest ophalen, een bewijs dat tussen de muntplaatsen Gronsveld en Rekem samenwerking bestond.⁸ Een interessante variant is een duit die eindigt met een letter B (zie variant D3). Deze verwijst mogelijk naar de naam van de heren van Gronsveld: Bronckhorst-Batenburg (zie hier een ander exemplaar). Dit type duiten is vrijwel zeker een imitatie van de 17e eeuwse duiten van Overijssel uit de periode 1605-1635. Er kunnen bij gesleten exemplaren snel vergissingen gemaakt worden bij de determinatie van dit type duiten.



GRONS.14: gigot (duit).^{(PW 9104)}

VOORZIJDE: Een tulpkrans met daarin GRO (F)EC CVS in drie regels, boven de R van GRO staat een koppel? tekentje. De tekst kan voluit zijn: Gronsvelt cusa, en betekent dan: geslagen in Gronsveld.

KEERZIJDE: Wapenschild versierd met krullen, in het wapen klauwende leeuw naar links.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

     ZJ  R³
    1616 R³


Info:

Deze duit komt niet voor in het werk van Paul Lucas. In het boekje van W.S. Bos is deze duit aan Gronsveld toegewezen aan de hand van een determinatie door het KPK. Ook Purmer en van der Wiel vermeld deze duit onder nummer 9104 bij Gronsveld.



GRONS.15: 4 heller.^{(Lucas 132/133 - PW 9123)}

VOORZIJDE: Grote Romeinse IIII omgeven door een binnen cirkel. Tekst: .MON. B. R. C. IM. OR. CV. (of variant). De sterke afkorting verwijst naar geld geslagen in de keizerlijke heerlijkheid Gronsveld.

KEERZIJDE: Adelaar met gespreide vleugels, naast de staart de cijfers van het (afgekorte) jaartal.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    (16)36 R²
    (16)38 R²
    (16)58 R³


Voorkomende voorzijde varianten:

VZ: A: .MON. B. R. C. IM. OR. CV.
    B: ( ) BRO. C. IN. GR.
    C: MON. ( ) C. IM. GR.
    D: MO( )B. C( ) GROV
    E: MON. BRO. IN. G. C
    F: .MOV BR. CIN: GR. C:.
    G: .MO. V. BRO. IN. GR. CVS.


Info:

Variant F ((16)58), afbeelding de Beeldenaar mei/juni 2005 blz.129
Variant G ((16)58), particuliere collectie.

(16)36 PW 9123
(16)38 PW 9123
(16)58 de Beeldenaar mei/juni 2005 blz.129

Volgens Paul Lucas en Purmer en van der Wiel zijn dit imitaties van de 4 hellers van o.a. d'Aix-la-Chapelle en Aken.



GRONS.16: gigot (duit).^{(Lucas 141-145 - PW 9124-9125)}

VOORZIJDE: FSRI CABI G (of variant). Dit is een zeer sterke afkorting van de naam en titels van Jan Frans van Bronckhorst en de muntplaats. Voluit kan bedoeld zijn: Franciscus, sacra Romani Imperi comes ad Bronckhorst in Gronsvelt, en kan betekenen: Frans van Bronckhorst, graaf van Gronsveld in het heilige roomse rijk.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild, al dan niet met versieringen, met in het schild een zogenaamde klauwende leeuw naar links.
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: IFSR / ICAB
    B: F.S.R. / C.A.B.I / G (met daaronder twee palmtakjes)
    C: FSRI / CABI / G
    D: IFSR / ICAB / G
   

Info:

Variant CII (ZJ), particuliere collectie.
Variant CIII (ZJ), particuliere collectie.
Variant CIV (ZJ), particuliere collectie.

Van deze imitaties met een leeuw is niet helemaal duidelijk welk type is geïmiteerd. Hollandse duiten kunnen het naar mijn mening niet zijn omdat de laatst geslagen Hollandse duiten uit 1626 en 1627 een zittende vrouwfiguur in een tuin hadden evenals de duiten van 1604 en 1605. Mogelijk is het Overijsselse wapen bedoeld zoals afgebeeld op de duiten van 1628 en 1633.

 

GRONS.17: gigot (duit).^{(Lucas 150-152 - PW 9128)}

VOORZIJDE: FSRI CABI G (of variant). Dit is een zeer sterke afkorting van de naam en titels van Jan Frans van Bronckhorst en de muntplaats. Voluit kan bedoeld zijn: Franciscus, sacra Romani Imperi comes ad Bronckhorst in Gronsvelt, en kan betekenen: Frans van Bronckhorst, graaf van Gronsveld in het heilige roomse rijk.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild, al dan niet met versieringen, met in het schild twee naar elkaar toe gewende leeuwen (imitatie Gelderland).
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FSRI / CABI / G
    B: FRI / CAB / GI
    C: FSRI / CARI
   

Info:

Variant AI (ZJ), particuliere collectie.
Variant AII (ZJ), particuliere collectie.
Variant AIII (ZJ), particuliere collectie.

Deze duiten hebben een wapen welke is geïmiteerd naar dat van Gelderland.

GRONS.18: gigot (duit).^{(Lucas 146-148 - PW 9127)}

VOORZIJDE: FSRI CABI G (of variant). Dit is een zeer sterke afkorting van de naam en titels van Jan Frans van Bronckhorst en de muntplaats. Voluit kan bedoeld zijn: Franciscus, sacra Romani Imperi comes ad Bronckhorst in Gronsvelt, en kan betekenen: Frans van Bronckhorst, graaf van Gronsveld in het heilige roomse rijk.

KEERZIJDE: Ongekroond wapenschild met krulversieringen, het schild is schuin gedeeld met linksonder krulversieringen (imitatie Utrecht).
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FSRI / CAB / IG
    B: JFSR / ICAB / G
    C: FRI / CAB / G


Info:

Deze duiten hebben een wapen welke is geïmiteerd naar dat van de stad Utrecht.

GRONS.19: gigot (duit).^{(Lucas 149 - PW 9129)}

VOORZIJDE: FSRI CABI G (of variant). Dit is een zeer sterke afkorting van de naam en titels van Jan Frans van Bronckhorst en de muntplaats. Voluit kan bedoeld zijn: Franciscus, sacra Romani Imperi comes ad Bronckhorst in Gronsvelt, en kan betekenen: Frans van Bronckhorst, graaf van Gronsveld in het heilige roomse rijk.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild, al dan niet met versieringen, met in het schild twee gaande leeuwen boven elkaar (imitatie Friesland).
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FSRI / CABI / G
 

Info:

Variant A (ZJ), particuliere collectie.

Deze duiten hebben een wapen welke is geïmiteerd naar dat van de provincie Friesland.
 

GRONS.20: gigot (duit).^{(Lucas 153 - PW 9130)}

VOORZIJDE: FSRI CABI G (of variant). Dit is een zeer sterke afkorting van de naam en titels van Jan Frans van Bronckhorst en de muntplaats. Voluit kan bedoeld zijn: Franciscus, sacra Romani Imperi comes ad Bronckhorst in Gronsvelt, en kan betekenen: Frans van Bronckhorst, graaf van Gronsveld in het heilige roomse rijk.

KEERZIJDE: Gekroond wapenschild met aan weerszijden een gedeeltelijke bladerkrans, in het schild een adelaar (imitatie Deventer).
 

Muntmeester: (mij) niet bekend.

    ZJ R


Voorkomende voor- en keerzijde varianten:

VZ: A: FSR / CAB
    B: FSR / CAB / G
 

Info:

Variant B (ZJ), particuliere collectie.

Deze duiten hebben een wapen welke is geïmiteerd naar dat van de stad Deventer.




Noten:

1: Zie o.a. P. Lucas Monnaies seigneuriales Mosanes 1982.
    en J.P.J.A.M. van Daalen De munten van het graafschap Gronsveld
   deel II 1964, geschiedenis van Gronsveld.

2: Zie J.P.J.A.M. van Daalen De munten van het graafschap Gronsveld Deel II 1964, geschiedenis van
    Gronsveld. Blz. 29-30 opmerking over afb.62 plaat 8.

3: Zie J.P.J.A.M. van Daalen De munten van het graafschap Gronsveld Deel II 1964, geschiedenis van
    Gronsveld. Bijlage I, blz. 33-35 een crimineel proces in de Ommelanden 1657-1659. Ene Dirk Hamer
    werd beschuldigd van het maken en in omloop brengen van valse/nagemaakte duiten en flabben. Door
    getuigenissen uit Gronsveld en Reckheim werd de aanklacht veranderd in het alleen in omloop brengen
    van deze muntstukken.

4: J.P.J.A.M. van Daalen De munten van het graafschap Gronsveld Deel II 1964, geschiedenis van
    Gronsveld. Plaat 4, nr.27. Afgebeeld is een tekening van een muntje dat qua type overeen komt met de
    schüsselpfennige die in sommige Nederlandse munthuizen zijn geslagen (wapenschild binnen een rand
    van bolletjes). Volgens de beschrijving hebben deze exemplaren echter de voorzijde doorgedrukt (incuse)
    op de keerzijde zoals de bracteaten. Het muntje wordt toegeschreven aan Jan I van Bronckhorst-
    Batenburg (1508-1559).

5: W. van den Nieuwenhof, reeks artikelen onder de naam "bijdragen aan de numismatiek van Gronsveld" verschenen in het blad de Beeldenaar.

6: Theodorus Jacobus van Rensch, Licht op het zonneleen Gronsveld, ontwikkeling en instellingen van het rijksonmiddellijke
   graafschap Gronsveld (elfde eeuw tot circa 1795). Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de universiteit
   Maastricht, 21 oktober 2015, p. 583.

7: Theodorus Jacobus van Rensch, Licht op het zonneleen Gronsveld, ontwikkeling en instellingen van het rijksonmiddellijke
   graafschap Gronsveld (elfde eeuw tot circa 1795). Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de universiteit
   Maastricht, 21 oktober 2015, p. 584.

8: Theodorus Jacobus van Rensch, Licht op het zonneleen Gronsveld, ontwikkeling en instellingen van het rijksonmiddellijke
   graafschap Gronsveld (elfde eeuw tot circa 1795). Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de universiteit
   Maastricht, 21 oktober 2015, p. 584.

9: Theodorus Jacobus van Rensch, Licht op het zonneleen Gronsveld, ontwikkeling en instellingen van het rijksonmiddellijke
   graafschap Gronsveld (elfde eeuw tot circa 1795). Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de universiteit
   Maastricht, 21 oktober 2015, p. 585.